Paraplegia – przyczyny, objawy, rodzaje, paraplegia spastyczna, leczenie i powikłania
Paraplegia, znana również jako parapeza lub diplegia jest rodzajem paraliżu dwóch kończyn, najczęściej dolnych kończyn ciała. Wyróżnia się paraplegię pourazową i spastyczną, czyli wrodzoną. Choroba wymaga intensywnej rehabilitacji w celu złagodzenia powikłań. Czym charakteryzuje się parapareza spastyczna, a czym paraplegia pourazowa? Z jakimi problemami musi mierzyć się paraplegik?
1. Co to jest paraplegia?
Paraplegia, inaczej parapareza lub diplegia to schorzenie neurologiczne, w którym dochodzi do częściowego paraliżu ciała, najczęściej obu kończyn dolnych. Porażenie może przybierać rozmaitą formę. W zależności od miejsca uszkodzenia rdzenia kręgowego, choroba ma różny przebieg.
Zobacz film: "5-latka sparaliżowana po ukąszeniu kleszcza"
Uszkodzenie dolnego odcinka kręgosłupa powoduje paraplegię nóg, jednak im wyżej, tym poważniejsze skutki. Uraz górnego odcinka może powodować problemy z ruchomością kończyn górnych, a nawet problemy z oddychaniem. Pacjenci dotknięci paraplegią mają problem z poruszaniem się, dlatego znaczna część z nich wymaga korzystania z wózka inwalidzkiego. Istnieją jednak długoterminowe możliwości leczenia, które pomagają zmniejszyć objawy i powikłania u osób z paraplegią.
2. Przyczyny paraplegii
Paraplegia może być spowodowana urazem kręgosłupa w wyniku wypadku komunikacyjnego lub sportowego, ryzykownego skoku lub zabawy nad wodą, a także rany postrzałowej. Uszkodzenie kręgosłupa powoduje przerwanie lub naruszenie rdzenia kręgowego, co skutkuje paraplegią, czyli paraliżem.
Paraplegia czy też parapareza spastyczna kończyn dolnych (porażenie spastyczne kończyn dolnych) to problem uwarunkowany genetycznie, dziedziczne. Na paraplegię pourazową cierpią z kolei ludzie, u których wystąpiły zaburzenia w obrębie rdzenia kręgowego.
3. Objawy paraplegii
Paraplegia to natychmiastowy skutek uszkodzenia kręgosłupa, w związku z czym objawem jest przede wszystkim nagły paraliż dolnych kończyn. Wiąże się to z utratą i zaburzeniami czucia i odruchów w kończynach.
Paraplegia może jednak również pojawić się samoistnie, rozwijając się od pewnego momentu życia. Wówczas mamy do czynienia z paraplegią spastyczną.
4. Rodzaje paraplegii
4.1. Paraplegia pourazowa
Paraplegia pourazowa występuje u pacjentów niezwykle często. Tego rodzaju problem zdrowotny występuje zwykle u pacjentów, którzy mieli wypadek samochodowy, byli ofiarami pobicia, skoczyli do wody na tzw. główkę, doznali wypadku w pracy, upadli z wysokiego drzewa, uczestniczyli w wypadku komunikacyjnym. Parapareza kończyn dolnych może wystąpić także na skutek postrzelenia.
Zarówno pobicie, wypadek samochodowy, jak niefortunny skok do płytkiego zbiornika wodnego to sytuacje, które mogą doprowadzić do uszkodzenia rdzenia kręgowego oraz paraplegii.
Rdzeń kręgowy usytuowany jest w obrębie kanału kręgowego (występuje on między otworem potylicznym a lędźwiowym). Otaczają go opony mózgowo-rdzeniowe. Dla człowieka prawidłowe funkcjonowanie rdzenia jest niezwykle ważne. To właśnie ta część ciała koordynuje funkcje ruchowe oraz czuciowe organizmu.
4.2. Paraplegia spastyczna
Samoistnie postępujący paraliż zwany jest paraplegią spastyczną (paraplegia spastica). Jest to schorzenie uwarunkowane genetycznie bądź dziedziczne. Nieprawidłowość neurologiczna dosięga, tak jak zwykła paraplegia, mięśni i nerwów kończyn dolnych i obręczy biodrowych.
Paraplegia spastyczna dzieli się na prostą i złożoną. Paraplegia prosta obejmuje tylko kończyny, natomiast złożona daje również objawy neurologiczne takie jak padaczka, demencja i choroby obwodowego układu nerwowego.
Paraplegia spastyczna pojawia się najczęściej pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Pierwszym objawem jest:
- problem z utrzymaniem równowagi,
- częste potykanie się,
- nietrzymanie moczu.
Paraplegii spastycznej towarzyszą też skurcze mięśni, skrócenie ścięgna Achillesa i syndrom wydrążonej stopy. Dziedziczna spastyczna paraplegia wywoływana jest defektami genetycznymi lub stwierdzonym rodzinnie występowaniem tego rodzaju zaburzenia.
4.3. Tetraplegia
U niektórych pacjentów paraplegia kończyn dolnych (parapareza kończyn dolnych) może ewaluować w tetraplegię, czyli porażenie czterokończynowe. Taki rodzaj paraliżu zazwyczaj spowodowany jest uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym. Jeśli doszło do uszkodzenia trzeciego kręgu, pacjent może borykać się z bardzo poważnymi powikłaniami takimi jak: problemy z oddychaniem, drętwienie szyi, głowy oraz ramion. Występuje paraliż czterech kończyn.
Jeśli doszło do uszkodzenia czwartego kręgu, porażone zostają kończyny górne i dolne. Mogą występować problemy z oddychaniem. Zaburzenia w obrębie piątego kręgu prowadzą do paraliżu wszystkich kończyn. Pacjent może kontrolować biceps oraz ramię. Możliwe jest także samodzielne zginanie łokcia.
Uszkodzenie szóstego kręgu prowadzi do paraliżu kończyn górnych oraz dolnych. Zostaje zachowana kontrola nad ramieniem, przedramieniem, nadgarstkiem. Uszkodzony siódmy kręg powoduje z kolei paraliż każdej kończyny. Chory może kontrolować ramię, przedramię, nadgarstek. Możliwe jest również częściowe kontrolowanie dłoni.
U niektórych pacjentów, lekkie uszkodzenie może również zamienić się w monoplegię, czyli ograniczenie ruchomości i czucia w jednej kończynie. Taka sytuacja jest możliwa, jeśli pacjent korzysta z intensywnej rehabilitacji.
5. Leczenie paraplegii
Leczenie paraplegii opiera się przede wszystkim na intensywnej rehabilitacji. Niektóre uszkodzenia mają szanse odwrócenia, zaś te poważniejsze nie rokują pomyślnie. Zdecydowanej większości przypadków nie da się wyleczyć, z tego powodu pacjenci muszą nauczyć się żyć w nowej, trudniejszej dla nich rzeczywistości. W leczeniu paraplegii ważną rolę odgrywa nie tylko rehabilitacja, ale również zabiegi, dzięki którym można zniwelować ucisk na rdzeń kręgowy chorego.
Przeciwdziałanie obrzękom czy stłuczeniom jest z kolei możliwe dzięki stosowaniu środków farmakologicznych. W leczeniu paraplegii wykorzystuje się leki wykazujące działanie przeciwbólowe oraz miorelaksacyjne. Niektórym pacjentom podaje się również baklofen, pochodną pochodna kwasu γ-aminomasłowego, środek wykorzystywany w leczeniu spastyczności. Działanie terapeutyczne wykazują także iniekcje na bazie toksyny botulinowej.
6. Intenstywna rehabilitacja
Rehabilitacja w paraplegiach polega na intensywnej fizjoterapii i psychoterapii. W poważnych uszkodzeniach kręgosłupa leczenie opiera się na umożliwieniu pacjentowi samodzielnej egzystencji z użyciem pomocy ortopedycznych typu wózek inwalidzki. Dzięki rehabilitacji pacjent uczy się funkcjonować z problemem zdrowotnym, przyzwyczaja się do użytkowania wózka inwalidzkiego. Głównym zadaniem ćwiczeń rehabilitacyjnych jest usamodzielnienie pacjenta, ale również przeciwdziałanie powikłaniom paraplegii.
7. Powikłania paraplegii
Paraplegia, jak każda choroba, może prowadzić do powikłań. Najczęstszymi dysfunkcjami, z jakimi borykają się sparaliżowane osoby są: nietrzymanie moczu i kału, a także zanik sprawności seksualnej. Częstymi powikłaniami paraplegii są też:
- odleżyny,
- zakrzepica,
- zapalenie płuc,
- stany zapalne nerwów i bóle fantomowe,
- problemy natury psychologicznej np. zaburzenia nastroju.
8. Rokowania w paraplegii
Należy podkreślić, że paraplegii nie da się wyleczyć. Rehabilitacja, której poddawani są pacjenci z paraplegią, ukierunkowana jest na łagodzenie objawów i poprawę jakości życia chorych. Osoby, które utraciły sprawność w wyniku choroby lub wypadku komunikacyjnego, samochodowego etc. zwykle korzystają ze specjalistycznego sprzętu medycznego takiego jak wózek inwalidzki.
Niektórzy pacjenci decydują się zakupić taki sprzęt na własną rękę, inni z kolei starają się pozyskać dofinansowanie z Narodowego Funduszu Zdrowia. Rynek oferuje pacjentom wózki manualne, wózki elektryczne, a także wózki aktywne. Dzięki odpowiednio dobranemu wózkowi pacjent ma szansę prowadzić w miarę normalne, aktywne życie pomimo niepełnosprawności fizycznej.
To może cię zainteresować
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
