Kwasica ketonowa
Wzory związków ketonowych to ciężki zespół zaburzeń metabolicznych, który może prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty przytomności. Należy do ostrych powikłań cukrzycy i może wystąpić w każdym typie cukrzycy, choć częściej zdarza się w przebiegu cukrzycy typu I (zdarza się nawet, że jest pierwszą manifestacją kliniczną cukrzycy).
Zobacz film: "Co powienien wiedzieć chory na cukrzycę?"
1. Przyczyny kwasicy ketonowej
Kwasica ketonowa rozwija się w wyniku niedoboru insuliny. Insulina jest hormonem wytwarzanym przez trzustkę, który bierze udział głównie w regulacji gospodarki węglowodanowej. Działanie insuliny polega na umożliwieniu glukozie przenikania z krwi do komórek organizmu. U ludzi chorych na cukrzycę mamy do czynienia z niedoborem insuliny.
Jeśli organizm nie ma dostarczonej w porę odpowiedniej ilości insuliny, by móc prawidłowo zużytkować glukozę z krwi jako źródło energii, uruchamiane są tzw. alternatywne źródła energii. Dochodzi więc do rozkładu tłuszczów, czyli lipolizy. W procesie tym powstają tak zwane ciała ketonowe, które to właśnie, gromadząc się w organizmie, odpowiadają za rozwój kwasicy ketonowej. Poza tym w takiej sytuacji wątroba nadmiernie wytwarza glukozę, co powoduje zwiększenie jej stężenia w surowicy i prowadzi do zwiększonego wydalania glukozy z moczem, a w konsekwencji do zaburzeń wodno-elektrolitowych.
Istnieje szereg czynników, które u ludzi chorych na cukrzycę mogą doprowadzić do niedoboru insuliny, a tym samym do rozwoju kwasicy ketonowej. Należą do nich:
- błędy w leczeniu, np. ominięcie dawki insuliny, przyjęcie zbyt małej dawki leku,
- przerwanie insulinoterapii,
- zakażenia bakteryjne,
- ostre zapalenie trzustki,
- nadużywanie alkoholu,
- opóźnione rozpoznanie cukrzycy,
- inne stany zwiększonego zapotrzebowania na insulinę, np. zawał serca, udar mózgu.
2. Objawy kwasicy ketonowej
Do objawów rozwijającej się kwasicy ketonowej należą:
- nadmierne pragnienie, suchość w jamie ustnej, wielomocz, czyli wydalanie zwiększonej ilości moczu, osłabienie (które wynikają z odwodnienia i zaburzeń metabolicznych),
- oddech kwasiczy nazywany oddechem Kussmaula, czyli przyśpieszony i głęboki, a potem płytki; zapach acetonu z ust (związany z nadmiernym wytwarzaniem ciał ketonowych oraz próbą ich wydalenia z organizmu przez płuca – charakterystyczny zapach przypominający zapach jabłek),
- zaburzenia świadomości aż do śpiączki (wynikają z toksycznego działania ciał ketonowych na tkankę mózgową),
- zaczerwienienie policzków – rumieniec kwasiczy (ma związek z rozszerzeniem naczyń krwionośnych, do którego dochodzi w kwasicy),
- zawroty i bóle głowy; nudności i wymioty; ból brzucha oraz w klatce piersiowej.
3. Leczenie kwasicy ketonowej
Jeśli objawy choroby nie są leczone, dochodzi do zaburzeń świadomości i śpiączki. Rozpoznanie odbywa się na podstawie identyfikacji objawów klinicznych, badania fizykalnego i badania krwi. Kwasica może być śmiertelna, dlatego wymaga leczenia szpitalnego – odpowiedniego nawodnienia, obniżenia glikemii, czyli poziomu cukru we krwi, eliminacji ciał ketonowych, wyrównania wszelkich zaburzeń.
W leczeniu farmakologicznym stosuje sie preparaty z insulinami krótko działającymi poprzez ciągły wlew dożylny za pomocą pompy infuzyjnej lub automatycznej strzykawki. Zaburzenia kwasowo-zasadowe wyrównywane są poprzez podawanie dożylnie 8,4% roztworu dwuwęglanu sodu rozcieńczonego płynem hipotonicznym. Niedobory wodno-elektrolitowe są usuwane poprzez podawanie dożylne płynów oraz w przypadku niedoboru potasu - wlew dożylny roztworu KCl.
Aby uniknąć kwasicy ketonowej, osoby chore na cukrzycę powinny prawidłowo stosować zalecane leczenie i umieć rozpoznawać wczesne objawy niewyrównania metabolicznego swojej choroby.
Komentarze