Koagulogram – wskazania do wykonania badania, normy
Koagulogram to badanie laboratoryjne, po wykonaniu którego uzyskuje się informację o stanie krwi. Przede wszystkim robi się je w celu określenia stopnia krzepnięcia krwi. Kiedy zachodzi podejrzenie, że układ krzepnięcia nie działa prawidłowo, lekarz zleca zazwyczaj wykonanie oznaczenia kilku parametrów, pozwalających na wstępną jego ocenę. Wyniki takich badań są niezbędne między innymi także wtedy, gdy mamy być poddani zabiegowi operacyjnemu. Co jeszcze warto wiedzieć na temat koagulogramu?
Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"
1. Co to jest koagulogram?
Koagulogram to badanie laboratoryjne pozwalające stwierdzić, czy liczba płytek krwi w organizmie jest na dobrym poziomie. Chodzi tu przede wszystkim o trombocyty, bowiem to one odpowiadają za krzepnięcie krwi. Wahania poza normę mogą prowadzić do nadpłytkowości, czego rezultatem może być powstawanie zakrzepów lub małopłytkowości, która skutkuje częstymi i nadmiernymi krwawieniami.
Koagulogram jest to badanie obowiązkowe u pacjentów, którzy mają zostać poddani zabiegowi operacyjnemu. Dodatkowo, koagulogram wykonuje się również u kobiet, które zmagają się z obfitymi miesiączkami.
Badanie, jakim jest koagulologram, składa się z następujących parametrów.
- PLT: stężenie płytek krwi – oznaczenie wykonywane jest w ramach morfologii krwi;
- PT: czas protrombinowy (wynik jego pomiaru może być także wyrażany przy pomocy tzw. wskaźnika Quicka oraz międzynarodowego współczynnika znormalizowanego – INR);
- INR - podstawowy parametr służący do monitorowania leczenia przeciwkrzepliwego lekami takimi jak acenokumarol czy warfaryna;
- ocena czynności wątroby – czynniki krzepnięcia, od których aktywności zależy wartość PT produkowane są w wątrobie, w chorobach wątroby upośledzone jest ich wytwarzanie, co skutkuje wzrostem wartości powyższych parametrów.
Wskaźnik APTT (czas koalionowo-kefalinowy (28–34 sekundy) ) pozwala lekarzowi ocenić efekty terapii przeciwkrzepliwej z użyciem heparyny niefrakcjonowanej. Oprócz tego, wskaźnik pozwala ocenić powody, dla których u pacjentów występuje nadmierna skłonność do krwawień, nazywanych skazami krwotocznymi.
W zależności od przyczyny, z powodu której podjęto diagnostykę układu krzepnięcia, wykonywane mogą być również inne oznaczenia: stężenie dimeru D (D-dimeru), fibrynogenu, aktywności czynników krzepnięcia.
Warto wiedzieć, iż stężenie fibrynogenu (parametr piąty) kobiety powinny badać w określonym czasie cyklu miesiączkowego, bowiem podczas okresu, a także ciąży jest on naturalnie podwyższony.
Parametr PLT, określający stężenie płytek krwi (w przypadku pacjentów dorosłych) powinien mieścić się w przedziale 150 – 400 tys./µl (= tys./mm3, = K/µl).
Wskaźniki takie jak czas koalionowo-kefalinowy, czas protrombinowy, wskaźnik Quicka powinny być analizowane w oparciu o normy, które funkcjonują w danym laboratorium.
Wyniki oznaczeń APTT, PT, wskaźnika Quicka interpretowane powinny być zawsze w oparciu o normy podane przez laboratorium, w którym wykonywane było badanie. W zależności od danego centrum diagnostycznego, podawane przez dane laboratorium normy mogą odbiegać od siebie.
Orientacyjne zakresy wartości prawidłowych przedstawia poniższa tabela:
| Parametr | Zakres wartości prawidłowych |
|---|---|
| APTT | 26 – 40 s |
| PT | 12 – 16 s |
| Wskaźnik Quicka | 70 – 130% |
| Wartość INR u zdrowej osoby powinna zawierać się w przedziale 0,85 – 1,15. Wyższych wartości oczekuje się u osób leczonych lekami zmniejszającymi krzepliwość krwi. Dąży się u nich do uzyskania tzw. terapeutycznego INR, którego wartość docelowa ustalana jest przez lekarza. |
2. Wskazania do wykonania badania koagulogramu?
Jakie są wskazania do wykonania badania koagulogramu? Wykonanie badania zaleca się przede wszystkim tym, którzy w bliskiej perspektywie mają mieć operację. Swoistym alarmem i zarazem powodem do wykonania badania może być: długo niegojąca się rana lub przewlekłe z niej krwawienia, częste krwawienia z nosa lub dziąseł (np. w trakcie mycia zębów) lub z układu pokarmowego. Oprócz tego, wskazaniem do wykonania koagulogramu są pojawiające się na skórze i błonach śluzowych (np. jamy ustnej) wybroczyny.
Wskazaniem do wykonania podstawowych badań oceniających układ krzepnięcia krwi są również nadmiernie obfite miesiączki lub plamienia międzymiesiączkowe, a nawet urazy skóry (takie jak siniaki), które tworzą się często, niezależnie od siły urazu.
Osoby cierpiące na choroby wątroby powinny regularnie wykonywać koagulologram. Należy także pamiętać, iż na rynku dostępne są leki, które zaburzają krzepnięcie krwi. Ci, którzy je zażywają także powinni monitorować stan swojego zdrowia, chociażby poprzez wykonanie badania. Wśród osób, które regularnie powinny sprawdzać stan krzepliwości krwi znajdują się pacjenci poddawani leczeniu przeciwkrzepliwemu, osoby po zabiegach serca czy operacjach naczyń krwionośnych, pacjenci z zaburzeniami rytmu serca, osoby chorujące na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową.
O stan swojej krwi powinny zatroszczyć się również kobiety, które rezygnują z doustnej antykoncepcji i planują zajście w ciążę. Jest to ważne, bowiem hormony zawarte w tabletkach zagęszczają krew i mogą powodować zakrzepy.
Lekarz może zlecić wykonanie koagulogramu, gdy istnieje podejrzenie choroby wątroby. Wskazaniem do wykonania badania jest również potrzeba oceny czynności tego narządu.
3. Koagulogram a normy
Wszystkie z wymienionych punktów są ważne, bowiem zaburzenia normy w obrębie każdego z nich nasuwają inne wnioski. I tak na przykład wyniki poniżej normy wskaźnika jakim jest stężenie płytek krwi (PLT) mogą świadczyć o niedokrwistości aplastycznej, chorobie nowotworowej, włóknieniu szpiku kostnego, alkoholizmie, schorzeniach o podłożu autoimmunologicznym, zakażeniu wirusowym. Stosowanie niektórych leków również może powodować zaburzenia normy tego wskaźnika.
Zawyżony wskaźnik PLT może z kolei świadczyć o nowotworze szpiku kostnego, raku trzustki, raku płuc, reumatoidalnym zapaleniu stawów, nieswoistym zapaleniu jelit, odwodnieniu organizmu, przewlekłej infekcji, niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza.
Wydłużony czas APTT towarzyszy chorobom, związanym z zaburzeniami krzepnięcia krwi. Wśród najczęstszych przyczyn takiej sytuacji wymienia się niedobór czynników krzepnięcia krwi, np. czynnika krzepnięcia VII w hemofilii A, czynnika krzepnięcia IX w hemofilii B, czynnika krzepnięcia. Wydłużenie APTT powyżej górnej granicy normy może świadczyć również o chorobie von Willebranda lub stosowaniu środka farmakologicznego, którym jest heparyna niefrakcjonowana.
Wartość parametrów takich jak czas protrombinowy (PT), INR oraz wskaźnik Quicka może przekraczać górną granicę u pacjentów stosujących niektóre środki farmakologiczne np. zmniejszające krzepliwość krwi. Wśród popularnych środków, które mogą wpływać na wyżej wymienione wskaźniki, warto wyróżnić acenokumarol oraz warfarynę.
Ci, którzy będą mieli podwyższone wyniki mogą obawiać się (w obrębie poszczególnych punktów) takich zmian, jak: choroby wątroby (miąższu, marskość) i nerek, a nawet nowotworowe, brak witaminy K, białaczka, czy mocznica.
Komentarze