Astma wysiłkowa - przyczyny, objawy, leczenie

Astma wysiłkowa to rzadka odmiana astmy. Rozwija się podczas wysiłku fizycznego i dotyczy głównie dzieci i młodzieży. Choroba ta charakteryzuje się spłyceniem oddechu w czasie wysiłku fizycznego, takiego jak na przykład ćwiczenia aerobowe. Astma wysiłkowa ma wiele cech wspólnych dla wszystkich typów astmy i dobrze reaguje na typowe leki przeciwastmatyczne. Wydaje się jednak, że nie ma ona typowego dla astmy podłoża związanego z reakcją zapalną.

1. Czym jest astma wysiłkowa

Astma wysiłkowa jest przez część lekarzy uznawana za specyficzną, rzadką postać astmy, w której objawy pojawiają się jedynie podczas wysiłku fizycznego lub tuż po nim. Duszność powysiłkową inni lekarze uznają za jeden z objawów astmy, a wysiłek za kolejny czynnik wywołując napad astmy.

Nie ma wątpliwości co do tego, że pod wpływem wysiłku dochodzi do skurczu mięśni gładkich i zwężenia oskrzeli, a co za tym idzie do nasilenia duszności, pojawienia się kaszlu oraz świszczącego oddechu. Najczęściej dotyczy dzieci i młodych dorosłych, a nasilenie objawów zależy od intensywności wysiłku.

2. Przyczyny astmy wysiłkowej

Przyczyny astmy wysiłkowej nie są do końca poznane. Znane są jednak czynniki wywołujące napady astmy wysiłkowej. Mają one miejsce zazwyczaj po kilku minutach od energicznych ćwiczeń aerobowych, które wymagają oddychania zarówno przez nos, jak i przez usta.

Czasem dochodzi do nich po 5 - 8 godzinach od ustania wysiłku, ale są to rzadkie przypadki. W rezultacie wdychania powietrza, które nie zostało ogrzane w jamie nosowej, dochodzi do zwiększenia przepływu krwi przez oskrzela, co z kolei prowadzi do ich obrzęku.

Następnie naczynia krwionośne się obkurczają, co zwiększa zablokowanie przepływu powietrza. W efekcie pojawiają się objawy astmy, jednak bez zmian zapalnych, które zwykle im towarzyszą.

Sinica nogi

Sinica może objawić się podczas silnego ataku astmy wysiłkowej.

zobacz galerię

3. Objawy astmy wysiłkowej

Bardzo powszechny u osób chorujących na dychawicę oskrzelową jest powysiłkowy skurcz oskrzeli, który dotyka nawet do 80 proc. osób cierpiących na ataki astmy – charakteryzuje się takimi samymi objawami.

Pacjenci odczuwają takie objawy astmy wysiłkowej, jak:

• uporczywy kaszel,
• świszczący oddech,
• duszność,
• uczucie ciężkości w klatce piersiowej,
• spadek wydolności fizycznej.

Dolegliwości te mogą ustąpić samoistnie lub po zażyciu leku rozkurczowego. Objawy astmy wysiłkowej są wywołane najprawdopodobniej jednym z dwóch czynników: oziębieniem dróg oddechowych, wywołującym skurcz oskrzeli lub zmianą ich osmolarności, wywołaną zwiększoną wentylacją.

Duszność nasilać mogą pyłki roślin, skażenie środowiska, dym papierosowy. W silnym ataku astmy wysiłkowej może dojść do utraty przytomności i wystąpienia sinicy, co jest wynikiem niedoboru tlenu. Do tego typu ataków najczęściej dochodzi u osób, które mają zarówno astmę alergiczną, jak i wysiłkową i ćwiczą w środowisku o wysokim poziomie alergenów.

Zwykle po 6 - 10 godzinach od pierwszego ataku dochodzi do kolejnego, o znacznie łagodniejszym przebiegu. Drugi atak nie jest poprzedzony zwiększonym wysiłkiem fizycznym.

4. Próba wysiłkowa, czyli diagnostyka astmy

Astma oskrzelowa rozpoznawana jest podczas tzw. próby wysiłkowej. Gdy wynik jest dodatni, stwierdza się obturację (obkurczanie) oskrzeli. Jak w przypadku każdego typu choroby, leczenie astmy zakłada przede wszystkim unikanie czynników i warunków wywołujących ataki. Chorzy, którzy pragną uprawiać sport, powinni się odpowiednio przygotować do wysiłku fizycznego.

Aby nie dochodziło do napadów choroby, ćwiczenia zawsze muszą być poprzedzone rozgrzewką. Warto stopniować intensywność treningu.

Zdrowie i życie chorych cierpiących jednocześnie na astmę alergiczną i wysiłkową jest szczególnie zagrożone, gdyż ostry atak astmy wysiłkowej może się nawet skończyć śmiercią. Ważne, aby mając świadomość swojej choroby, odpowiednio zabezpieczać się przed jej napadami.'

5. Leczenie astmy wysiłkowej

W leczeniu stosuje się codziennie glikokortykosteroidy wziewne, które kontrolują przebieg choroby i zmniejszają reaktywność oskrzeli. Napady duszności można ograniczyć także stosując leki antyleukotrienowe. Natomiast kilka minut przed planowanym wysiłkiem wskazane jest zażycie krótko działającego beta2mimetyku. Korzystnie wpływają też antagoniści receptorów leukotrienowych.

Żeby złagodzić objawy astmy, należy zawsze ćwiczenia poprzedzać rozgrzewką, unikać wysiłku w zimnym i suchym powietrzu. Zimą najlepiej jest ćwiczyć w zamkniętych pomieszczeniach lub, aby ogrzać wdychane powietrze i zmniejszyć działanie zimna na oskrzela, oddychać przez chusteczkę. Niezalecany jest wysiłek na świeżym powietrzu w okresie zwiększonego pylenia roślin, gdyż podrażnienie może doprowadzić do ataku.

Objawy mogą sprowokować również takie alergeny jak skażenie środowiska oraz dym tytoniowy, dlatego nie należy uprawiać sportu, jeśli powietrze jest zanieczyszczone. Należy unikać wysiłku fizycznego w trakcie infekcji dróg oddechowych oraz po napadzie astmy.

Osoby chorujące na astmę nie powinny unikać wysiłku fizycznego, należy go jednak dobrze zaplanować, co nie tylko nie doprowadzi do zmniejszenia objawów astmy wysiłkowej, lecz także poprawi wydolność fizyczną. Wysiłku nie należy gwałtownie przerywać, gdyż to także może negatywnie wpłynąć na stan oskrzeli i doprowadzić do ataku.

Najbardziej dla astmatyków zalecanymi sportami są: pływanie, spacery, gry zespołowe, poprzedzone odpowiednią rozgrzewką. Niezbyt korzystne będą biegi długodystansowe.